REV.
REGINALD ARTHUR LORRAIN
(Vaili
Mahpaw)
Reginald Arthur Lorrain he Mongyuh râh (England) khihpi London liata apahrâpa
nôvah James Lorrain nata Louisa Hawkins zy sawchapaw seihnai chaipa châ ta,
târi noh 10th Khipa (July),
1880 liata a pihpa a châ. Unawh pathôh nata sietanô pakha a hnei.
R.A. Lorrain he
School hâti a châ no tawh chhao ta a palôhru liah-mari chaipa liata alai chai
tyhpa cha Amazon chyhsa nata Africa râhzohpa liata a pahrâpazy he ama châ tyh.
Achuna lâ liata Witheriff Grammar School tawhta Junior Cambridge a patlô.
A vaw pitloh
tawhta Pheisaih nata Cowboy raizy he a pahâhkhei chaipa châ ta, Canada nata USA
râh rietheichhih kawna suzy liata kô 4 chhôh tlai vaw y ta. He daihti nota a
palôhrupa liata alai chaipa cha chhâzaw hriena rarôh-y ngaitapa su liata chyhsa
thysâh hluhpi pasa ama tao awpa he “Ahy a
uasa hlei” tahpa bie he a châ tyh.
Kô 1902 liata a
raihria tyhpa Pheisaih nata Cowboy raizy bâhsaipa ta London lâ vaw
kua lilaw heih ta, arypaoh sala lâpi phapa â pahy khiahtala râhzohpa lâ sie
awpa ta apalôhrupa liata pachâna chôta Mission Society py thokhazy hnohta
ahawna tao ta. Châhrasala, a hlaotloh vei. A hlaotloh leipa hnabeidypa ta,
London Office liata raihria ta, Missionary châ â chhuahnazy bâhsai khaipa ta,
lahpinôzy hnei ta, London liata sôhdaona taopa ta khihsana paryh awpa liahsa â
chhuah ha bâ.
He bietluna a tao
tawhta daihti rei leita kô 1905 Hmypi (February)
11 liata Khazohpa awna ao, râhzohpa lâ sie awpa ta awna, sia ngâsâpa dao ta.
Khazohpa ao a theipa cha he he a châ: “India
râh chhâna liata pahrâpazy thâtih roh la, thâtihbu liata papua teh” tahpa
ao a châ. A pachâna pahno tu taraw leipa ta, a palôh a hria kawpa vâta nata ao
a theipa cha a pahno pasia kawpa vâta chhôhpadâhpa lâ thlai a ngia ta, Khazohpa
hnohta ao a theipa cha ano Khazohpa ao tlai a châ khiahtala Bible bie tawhta
pasia awpa ta thlahchhâna ta â haw. Thlah a chhâ khai tawhta Bible thlai pakai
ta, Luka 10: 16-20 na châh he a pakai. He châhzy hry liata a palôh la chaipa
nata hria chaipa cha, châh 16-na, 18-na nata 19-na châh zy he a châ.
Missionary châ
awpa ta awna liata a sia tarawpa ta India râh khei hawhpa su lia tlaima a hria
aw tahpa a pahno pasia leipa vâta a uhta Lunglei liata Baptist Missionary ta
hria haipa J.H. Lorrain hnohta châ paphao ta. A uhta ta pho chichhihpa nata luh
la hmâhpa, tlâh râh liata pahrâpa, ama yna su tawhta chho lâ liata pahrâpa, ‘Lakhers’ pho ama ypa thâtih nata âmo
châta Lushai Krizyhpazy ta Khazohpa lâta Missionary tuapa awpa ta thlah khâ ama
chhâkhei tyhpa thâtih za chho ta. He châpaphaopa a hmô tawhta cha Lakher pho
hnohta Missionary ta sie awpa ta bietluna a tao haw.
Abeipa Khazohpa
tawhta pasia via byuh khao leipa ta awna ao nata hriana awpa su taihta asia
ngaitapa ta pahnona a hnei hapa vâta a palôhrupa ta thlachhâna chôta Mara chizy
hnohta thâtihpha bie tlôkhei cheingei awpa cha khâchâ achhuahna siapa hnei ha
ta. Mission Society nano nanopazy a ngâchhâ khao hlei leipa ta ano kuphei
tlaita hria awpa ta a vaw patohpatia ta. Thlahchhâna chôta a chhôhkha nata
viasa richâh thokhazy pahruapa ta târi noh 11th Hmypi, 1905 liata
Mission Society thiehpa, “Lakher Pioneer
Mission” cha London khihpi liata a vaw padua haw.
Mara râh lâ a kaw
sie hlâta thohna thaina a chu awpa a peimawhpa ta a pahnopa vâta Livingstone
Medical College, London liata thohna thaina kô 1 chhôh a chu heih tua ta,
Diploma Course apha ngâsâpa ta a patlô. Kô 1906 Phiapi (November) noh 12 liata Maud Louise Ulander cha lahpinô ta hnei ta,
târi 18th January 1907 ta England puasaipa ta India râh chhâna Mara
râh cha ama novâh ta ama kaw pangai. Tilaipi chô liata noh hluhpi balyh hmâpa
ta ama vaw sie khai tawhta phei ta kaw sie lymâ heih ei ta, târi 26th
Thlarâh, 1907 zâlâ dawh 4:00 pm rachhôhpa liata Saikao khih amâ kaw ngia haw.
Saikao beipa
Thylai Hlychho nata khihsawzy paryhsana hawhta Lakher Pioneer Mission Station
cha Saikao khih liata ama vaw padua. Rev. R.A. Lorrain heta Mararâh a kaw tlô
tawhta rai hluhpi hria ta, a raihria tlâhpi viapazy cha:
v
Kô
1908 liata Mara Alphabet maniah taopa ta, Siku chhao a pahypâ haw.
v
Kô
1908 Phiata pachyhnoh zâ ta Saikao beipa o laikah tawhta Mara reih ta Khazohpa
bie tlâh-awna a hnei. He nota Biehrai bo nata châh â tlyhpa cha, Isai 60: 1 na “Thyula khaih teh, na khaihna cha a vaw tlô
haw”tahpa bie he a châ.
v
Kô
1914 liata Mission Bungalow pha kawpa vaw padua ta, atanoh taihta aduah thlâhpa
he a châ.
v
Biehrai
palie ta, Biehrai Thiehpa (New Testament)
he kô 1928 liata a papua thei haw.
v
Biehrai
parohpa a palie hleikhô ta, Mongyuh hlazy Mara reih lâta palie ta, hlabuzy
chhao a vaw papua.
v
Mararâh
chhôh liata thâtihpha chho laih ta, Awnanopa apaduatuhpa a châ.
v
Pahânoh
maihta Khazohpa bie achuna Sunday School avaw pathaotuhpa a châ.
v
Atlâhleipazy
cha thohna hmâpa ta thlahchhâna ta a vaw mohôh lymâ tyh.
v
School
liata pachu awpa Chutuana bu, Arithmetic bu, Geography bu nata a hrohriapazy
chhao a vaw papua hra.
v
Mara
Dictionary nata Mara Grammar a tao hleikhô ta, Khumi Dictionary, Khumi Hlabuzy
chhao a vaw tao khai ha hra.
v
Kô
1921 liata a nô asatuhpa atheithlâhna châta “Louisa Lorrain Memorial Press”
a padua.
v
Kô
1926 tawhta Krizyhpa Chiamie Tôna a papua pathao.
v
Ama
chakaona râh-ri awpazy vaw tao khai ha ta, râh-rina liata ngiana alôzy a vaw bô
laih khai ha hra.
Rev. R.A. Lorrain
he Lakher Pioneer Mission Society paduapa ta Mararâh chhôh liata a chakaona
raihriana kyh liata Khazohpa khihnarâh pakawhna nata British Empire châta
hriatuh phapa nata ngâchhihpa a châpa vâta kô 1937 Patô (May) 12 liata “The
Coronation of King George, the Sixth” daihti nona khata British Sawhkhâ ta
Civil chyhsazy palyupalihna asâh kawpa a vaw hlâ tyhpa, ‘Coronation Medal’ cha
Rev. R.A. Lorrain hnohta Sir Robert Reid, Assam Governor ta a
vaw hlâ.
Mararâh liata kô
36 chhôh Khazohpa chakaona rai a hria tawhta kô 64 chyhsa châpa ta târi noh 1st
Hmypi (February), 1944 zâlâ dawh 4:45
pm liata a hrona zydua a pie khaipa ta a vaw chakao lymâpa Abeipa hnohta â pahâ
haw. Kyhpachâ ngâsâpa ta a vaw chakaona su Mararâh leilô, Lorrain Ville, Saikao
liata Abeipa â vy heihna hâpa ta a lei sapa cha pabupa a vaw châ haw.
“Abeipa ta râh thiehpa miah a piepa cha
ângia kaw dia” tahpa ta
lâhlapi tawhta asai ngâpa Saikao khih liata a lei sapa cha chhâzaw khihdei tita
rônah ngâsâpa ta pathyu heih awpa ta paziapa a châ chy.
No comments:
Post a Comment